Pamięci Wysiedlonych

Do 13 kwietnia w pomieszczeniach Hali Sportowej w Węgierskiej Górce oglądać można wystawę „Aktion Saybusch. Wysiedlenie mieszkańców Żywiecczyzny przez okupanta niemieckiego 1940–1941”. Ekspozycja przygotowana jest przez Instytut Pamięci Narodowej. W piątek 8 kwietnia o godz. 10.30 odbędzie się w hali wykład dr Mirosława Sikory z IPN Katowice, który przygotował scenariusz tej wystawy.

Na wystawę składa się 30 paneli, które w przystępny i atrakcyjny graficznie sposób przybliżają historię jednego z najtragiczniejszych wydarzeń w historii Żywiecczyzny. Aktion Saybusch była największym przedsięwzięciem wysiedleńczym na terenie prowincji górnośląskiej (do której wchodziła w czasie okupacji Żywiecczyzna). W godzinach wczesno-porannych 22 września 1940 r. funkcjonariusze niemieckiego 83. batalionu policji ochronnej rozpoczęli operację o kryptonimie „Aktion Saybusch” (Akcja Żywiec). Jej celem było wysiedlenie ok. 18 tysięcy Polaków – mieszkańców Żywiecczyzny oraz osiedlenie w ich miejsce ok. 4 tys. tysięcy Niemców (Volksdeutschów) – przesiedlonych wcześniej na teren Rzeszy z Galicji Wschodniej (podówczas ZSRR). Po wyrzuceniu z domów, Polacy deportowani byli do Generalnego Gubernatorstwa. Koordynacją transportów kolejowych z ramienia Gestapo zajmował się m. in. Adolf Eichmann. Ostatni – dziewiętnasty – pociąg odprawiono z Żywiecczyzny pod koniec stycznia 1941 r.

Wystawa prezentuje nie tylko krok po kroku sam przebieg akcji, ale także między innymi: proces aneksji ziem Żywiecczyzny do Rzeszy Wielkoniemieckiej, założenia organizacji oraz germanizacji tych ziem według idei narodowosocjalistycznej, strukturę narodowościową i gospodarczą powiatu, sylwetki pomysłodawców oraz wykonawców akcji wysiedleńczej, a także próbę oszacowania skutków przeprowadzonej akcji oraz późniejszych losów wysiedlonych mieszkańców Żywiecczyzny. Przy tworzeniu wystawy wykorzystano unikalne dokumenty oraz fotografie pochodzące między innymi ze zbiorów: Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu – IPN w Katowicach, Archiwum IPN w Warszawie, Archiwum Państwowego w Katowicach oraz jego oddziału w Żywcu, Archiwum Akt Nowych, Muzeum Miejskiego w Żywcu – Stary Zamek, Archiwum Federalnego w Berlinie-Lichterfelde, a także Archiwum Federalnego Oddział w Ludwigsburgu.